બેંક ખાતામાં નોમિનેશન, ઈમેલ-ફોન જરૂરી ?

આર.બી.આઈ.દ્વારા અનકલેઈમ્ડ ડિપોઝીટ ઘટાડવા સૂચનો માંગ્યા

નવી દિલ્હી,તા.16
થાપણદારોના હિતોનું વધુ સારી રીતે રક્ષણ કરવા માટે રિઝર્વ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (આરબીઆઇ)એ બેન્કો પાસેથી હાલના બેંક નોમિનેશન ફોર્મમાં નોમિનીના ઇમેઇલ અને ફોન નંબર ઉમેરવા સૂચનો માંગ્યા છે. 2024 ના બેંકિંગ કાયદા (સુધારા) બિલ પસાર થયા પછી, બેંક ખાતાધારકો પાસે હવે ચાર નોમિની હોઈ શકે છે.

આ બાબતથી પરિચિત બે અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે ગયા મહિને સરકાર પાસેથી આ સૂચનો માંગવામાં આવ્યા હતા. 1985ના બેંકિંગ કંપનીઓ (નામાંકન) નિયમો હેઠળ નિર્ધારિત નામાંકન ફોર્મ ફોર્મેટને અપડેટ કરવાનું રહેશે. 

શું થશે ફાયદો? :-
એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે આનાથી નાણાકીય ક્ષેત્ર, ખાસ કરીને બેંકોમાં બિનવારસી થાપણોમાં ઘટાડો થશે. જો ખાતાધારકનું સરનામું અથવા સંપર્ક બદલાયો છે, તો તે દાવેદારો અથવા તેમના નોમિનીઓને શોધી કાઢવામાં મદદ કરી શકે છે.

તેમણે કહ્યું કે ડિપોઝિટ, સેફ ડિપોઝિટ લોકર અને સેફ કસ્ટડી આઇટમ્સ માટેના હાલના નોમિનેશન ફોર્મમાં નોમિનીના મોબાઇલ નંબર અને ઇમેઇલ આઇડી માટે કોઇ જગ્યા નથી. 

કાયદો શું છે? :-
અધિકારીએ વધુમાં જણાવ્યું હતું કે સરકારે તાજેતરમાં બેન્કિંગ બિલમાં પણ સુધારો કર્યો છે. ઉમેદવારી ફોર્મમાં નોમિનીની સંપર્ક વિગતો અપડેટ કરીને, તે સુનિશ્ચિત કરવામાં આવશે કે આવી તમામ વ્યક્તિઓને જાણ કરવામાં આવે અને તેઓ તેમની બાકી નીકળતી રકમ એકત્રિત કરી શકે.

માર્ચમાં, સંસદે બેંકિંગ કાયદા (સુધારા) બિલ 2024 પસાર કર્યું હતું. તેણે બેન્કિંગ રેગ્યુલેશન એક્ટની કલમ 45ણઅ, 45ણઈ અને 45ણઊમાં સુધારો કર્યો છે, જેથી નોમિનીને ચાર સુધીની મંજૂરી મળી શકે. 

શું છે સુવિધા? :-
તે થાપણદારો અને તેમના કાનૂની વારસો માટે વધુ સુગમતા અને સુવિધા પ્રદાન કરે છે. ખાસ કરીને ડિપોઝિટ, સેફ કસ્ટડીમાં રહેલી વસ્તુઓ અને સેફ્ટી લોકરના સંદર્ભમાં. બેન્કિંગ કંપનીઓ (નામાંકન) નિયમો, 1985 માં બેંકોને ઉત્તરાધિકાર પ્રમાણપત્ર માંગ્યા વિના અથવા કાનૂની વારસદારોના દાવાની ચકાસણી કર્યા વિના થાપણદારના મૃત્યુની સ્થિતિમાં નોમિનીને બાકી નીકળતી રકમ ચૂકવવાની મંજૂરી આપે છે. 

સમસ્યા શું છે? :-
અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, નોમિનીની વિગતો એકત્રિત કરવામાં સંમતિની સમસ્યા હોઈ શકે છે. તેમણે સવાલ કર્યો કે જો નોમિની આમાં સંમત ન હોય તો શું અને શું બેંક સંમતિ વિના તેમનો સંપર્ક કરી શકે છે ?

તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, આ માટે નો યોર કસ્ટમર (કેવાયસી) ફોર્મેટમાં ફેરફાર સહિત વધુ વિચાર-વિમર્શની જરૂર પડી શકે છે. જો કે, 10 વર્ષ કે તેથી વધુ સમયથી બેંક ખાતામાં પડેલી થાપણો આરબીઆઈના ડીઇએ ફંડમાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે છે. 

ધ્યેય શું છે :-
આનાથી બેંકોમાં દાવા વગરની થાપણો ઘટાડવામાં મદદ મળશે. જો ખાતાધારકનું સરનામું કે સંપર્ક બદલાયો હોય તો નોમિનીને શોધવામાં સરળતા રહેશે. 

શું ખૂટે છે:- 
હાલનાં નોમિનેશન ફોર્મમાં નોમિનીના મોબાઈલ નંબર અને ઈમેલ આઈડી માટે જગ્યા નથી. 

શું છે અધિકારો :-
1985ના નિયમો અનુસાર બેંકો ડિપોઝિટરના મૃત્યુ પર ઉત્તરાધિકાર પ્રમાણપત્ર માંગ્યા વિના બાકી રકમ નોમિનીને ચૂકવી શકે છે.