નવું સંશોધન શું કહે છે ?

વૃધ્ધ લોકો સ્માર્ટ ફોન અને અન્ય ડિજિટલ ટુલ્સનો ઉપયોગ કરે છે તેના મગજનું સ્વાસ્થ્ય સારૂ રહે છે

ટેકનોલોજી અને યાદ શકિત કેવી રીતે સંકળાયેલા છે તેની આ વાત છે !

નવી દિલ્હી : વર્ષોથી એવી ચર્ચા ચાલી રહી છે કે સ્માર્ટફોન અને ડિજિટલ ઉપકરણોનો ઉપયોગ મગજ માટે હાનિકારક હોઈ શકે છે. ઘણાં લોકો માનતા હતાં કે સ્ક્રીનો પર સતત આધાર રાખવાથી ઉંમર વધવાની સાથે મેમરી લોસ અથવા ડિમેન્શિયા પણ થઈ શકે છે. પરંતુ નવું સંશોધન હવે કંઈક જુદું જ કહી રહ્યું છે. 

વૈશ્વિક અભ્યાસોની એક મોટી સંસ્થામાંથી જાણવા મળ્યું છે કે વૃદ્ધ લોકો કે જેઓ નિયમિતપણે સ્માર્ટફોન અને અન્ય ડિજિટલ ટૂલ્સનો ઉપયોગ કરે છે તેઓનું મગજનું સ્વાસ્થ્ય વધુ સારું હોય છે.

આ વાત કદાચ આશ્ચર્યજનક લાગશે, પરંતુ આ તારણો ટેક્નોલોજી અને યાદશક્તિ કેવી રીતે સંકળાયેલાં છે તે વિશે વિચારવાની એક તદ્દન નવી રીતનાં દ્વાર ખોલે છે. 

ડિમેન્શિયા એટલે શું?
ડિજિટલ ટૂલ્સ ડિમેન્શિયા પર કેવી રીતે મદદ કરી શકે છે તેની વાત કરતા પહેલાં, તે જાણવું જોઈએ કે ડિમેન્શિયા ખરેખર શું છે ?. ચિત્તભ્રમણા એ માત્ર ભૂલવાની ભાવના નથી. તે ચિહ્નોનું એક જૂથ છે જે યાદશક્તિ, વિચારસરણી અને સામાજિક ક્ષમતાઓને અસર કરે છે.

અલ્ઝાઇમર્સ એ સૌથી સામાન્ય પ્રકાર છે, અને તે સામાન્ય રીતે સમય જતાં વધુ ખરાબ થાય છે. તે ત્યારે થાય છે જ્યારે મગજના કોષોને નુકસાન થાય છે અને એકબીજા સાથે વાતચીત કરવાની ક્ષમતા ગુમાવે છે. આની અસર મગજ કેવી રીતે કામ કરે છે, લોકો કેવી રીતે વિચારે છે અને તેઓ વિશ્વ સાથે કેવી રીતે સંવાદ સાધે છે તેના પર પડે છે. 

ડો. જેરેડ બેન્જ અને ડો. માઇકલ સ્ક્લિનની આગેવાની હેઠળની વિજ્ઞાનીઓની ટીમે 50 વર્ષ કે તેથી વધુ વયના 40 હજારથી વધુ લોકોનાં ડેટાનો અભ્યાસ કર્યો હતો. 57 જુદા જુદા અભ્યાસોનું વિશ્લેષણ કર્યા પછી, તેમને કંઈક અનપેક્ષિત જાણવા મળ્યું: જે લોકો નિયમિતપણે સ્માર્ટફોન, કમ્પ્યુટર્સ અથવા ઇન્ટરનેટનો ઉપયોગ કરે છે.

તેમનામાં જ્ઞાનાત્મક ઘટાડાનું જોખમ ઓછું હતું. આનો અર્થ એ નથી કે ડિજિટલ ઉપકરણો જાદુઈ છે. પરંતુ સંશોધન સૂચવે છે કે તેમનો ઉપયોગ કરવાથી મગજ સક્રિય અને તીક્ષ્ણ રાખવામાં મદદ મળી શકે છે. 

‘ડિજિટલ ડિમેન્શિયા’ના વિચારને પડકારવો
‘ડિજિટલ ડિમેન્શિયા’ વિશે ઘણી ચિંતા કરવામાં આવી છે, એક શબ્દ જે સૂચવે છે કે તકનીકી લોકોને માનસિક રીતે આળસુ બનાવી રહી છે. પરંતુ આ સંશોધનના તારણો અલગ જ  સૂચવે છે.

મગજને નુકસાન પહોંચાડવાને બદલે, સ્માર્ટફોન અને કમ્પ્યુટર્સ, જ્યારે સક્રિય કાર્યો માટે વપરાય છે, ત્યારે ખરેખર તેનાથી વિરુદ્ધ કામ કરી શકે છે. કોયડાઓનો વિચાર કરો, સમાચાર વાંચો, મિત્રો સાથે ચેટિંગ કરો, રિમાઈન્ડર સેટ કરો અથવા જીપીએસ વાપરવાથી મગજને ફાયદો થાય છે. 

માનસિક રીતે ઉત્તેજીત કરતી પ્રવૃત્તિઓનું મહત્ત્વ છે
સંશોધનકારો માને છે કે ડિજિટલ ટૂલ્સનો ઉપયોગ જે રીતે કરવામાં આવે છે તે જ તમામ તફાવત બનાવે છે. પેસિવ સ્ક્રીન ટાઇમ, જેમ કે વધુ પડતું ટીવી જોવું, મગજને મદદ કરી શકશે નહીં. પરંતુ ઇન્ટરેક્ટિવ સ્ક્રીન ટાઇમ - જેમ કે વાંચવું, મેસેજ કરવું અથવા મગજની રમતોનો ઉપયોગ કરવો મગજને પડકાર આપી શકે છે. આ પ્રકારની પ્રવૃત્તિઓ મગજને નવી નર્વ બનાવવામાં  મદદ કરે છે, જે મગજની કામ કરવાની નવી રીતો શોધવાની ક્ષમતા છે.